31 Mart – 03 Nisan 2016 tarihlerinde düzenlenen 3. İhtisas Cami Yapı Ekipmanları Fuarı’nda ilk defa düzenlenen ‘Cami Yapı Ekipmanlarının Standartlarını Belirleme Çalıştayı’nda Cami yapımındaki yapısal inşaat sorunları masaya yatırıldı.

Diyanet İşleri Başkanlığı Yatırım Emlak ve Teknik Hizmet Daire Başkanı Sn. Murat Alkan, Yüksek Mimar Sn. Mahmut Sami Kirazoğlu ve Cami Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Sn. Hüseyin Şahin’in konuşmacı olarak katıldığı çalıştayda Orsiad Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Fikret Demir’in moderatörlüğünde dinleyiciler ve firma katılımcıları da sorularıyla çalıştayı destekledi. Sektörde merak edilenler ve standartlar masaya yatırıldı.

Fikret Bey tarafından ilk soru Diyanet İşleri Başkanlığı Yatırım Emlak ve Teknik Hizmet Daire Başkanı Murat Bey’e yöneltildi:

Fikret Demir: Sektörde Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Cami yapım aşamasındaki yeri nedir? Nelere önem veriliyor?

Murat Alkan: Türkiye’de camilerin inşası dernek, vakıf veya şahıslar tarafından gerçekleştiriliyor. Yapma zorunluluğu herhangi bir kurumca cami yapımı ve yapma zorunluluğu mevcut değildir. Bu duruma Diyanet İşleri Başkanlığı da dâhildir. Diyanet işlerin başkanlığının bizzat, kurum olarak yaptırdığı bir cami yoktur.

Camiyi bilmek demek mimar olmak, müftü olmak demenin yeterli olması değildir ve yetmiyor.

Diyanet İşleri Başkanlığı, zaman zaman imkân dâhilince bütçesinden destek vererek yardım ederek Cami Dernekleri, Cami Vakıfları dâhilinde desteklerle camiler inşa ediliyor. Maddi destek imkân dâhilinde derneklere, vakıflara kuran kurslarına destek verebiliyoruz.

Diyanet İşleri Başkanlığı olarak Cami Yapı Ekipmanları Fuarı’na ve sektörde yer alan firmalara maddi değil manevi destek veriyoruz. Bu tarz organizasyonlar da yanlarında yer alıyoruz.

Diyanet İşleri Başkanlığı olarak yasa gereği cami yaptıramıyoruz. Sadece takibini ve rehberliğini yapabiliyoruz. Cami inşaatı ve standartlarını belirleme konusunda ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilidir.

Diyanet İşleri, 633 Sayılı Kanun’la 1924 ‘te kuruldu. Başkanlığımız görevleri halkımızın inanç, ibadet ve ahlak esaslarıyla ilgili bilgi vermek esasına dayanır. Diyanet işlerinin imar, belediye, yapısal olan bir konuyla Diyanet işleri Başkanlığı’nın camilerle alakalı projeleri yok değildir. Uygulamalarımız,  Gerçek ve hükmi (dernek ve vakıflar) şahıslara dini tesis alanı olarak belediyelerce dini müftülükle nasıl bir cami yapılacağı konusunda o alanın dini tesis alanı olarak imar planında görünüyor olması şartını taşıması, belediyelerce dini tesis alanı olarak tespit edilmiş olması, müftülükle nasıl bir cami yapılması konusunda ilk etapta protokol imzalanmasıdır.

Usul ve esaslara uyma konusunda halkımızın yeterli bilinç düzeyi oluşmadığı sürece Başkanlığımızdan yeteri kadar istifade etme şansını yakalamamız mümkün değildir. Müftülüklerimizde Cami tip ve örnek projeler vardır.

Başkanlık bütçesinden il müftülüğü kanalıyla değerlendirmeler yapıldığında camiden camiye değişmekle beraber 10.000’den, 100.000 TL’na kadar veya camilerimizin ihtiyaçlarına göre yardım yapılmaktadır. Kurumların hangi tür alanlarda hizmet verdiğini anlarsak Başkanlıktan beklentiler daha rasyonel olur.

Fiyat ve ürün kıyaslaması yapabilmeniz için, teklif geldiğinde farklı şirketleri kıyaslayabilmeniz için bu fuarı düzenleyerek firmaları tanımanız için firmaları getirdik.

Fikret Demir: Camilerde içeride kullanılan malzemelerin standartları belirlenmiş midir? Standartlar var mıdır?

Yüksek Mimar Mahmut Sami Kirazoğlu: ‘Cami Kültürü’ diye önemli bir kelime var. Cami projesi en kıymetli şey olmasına rağmen Cami projesine kıymet verilmiyor. Fikir çok önemlidir.

Bir şehir planlanırken, gelişirken, oranın meydanı okulu, çeşmesi birlikte planlanır. Müftülüklerin elinde Master Plan yerleştiyse problem olmuyor ancak ilmi yönden gelişmek gerekiyor. Cami Kültüründe faydalı tenkit edebilmek, araştırmak gerekiyor. Cami yapıldığı yere göre şekillenmelidir. Türkiye’nin gece-gündüz, ısı, nem gibi farklılıklar var.

Fikret Demir:  Her bölgenin Cami planı ayrı çizilmeli diyorsunuz doğru mu anladım?

Yüksek Mimar Mahmut Sami Kirazoğlu: Gerektiği büyüklükte gerektiği tarz ve üslupta yapılmalı camiler. İdeal ölçüleri baştan iyi saptamak önemlidir.

Cami Derneklerini sanattan, mimariden maalesef genel olarak istisnalar hariç yoksun, iki zıtlık yan yana geldiğinde ortaya bir şey çıkmıyor.  İyi niyet Cami yapımında şarttır ama yetmiyor.

Malzeme seçiminde ekonomik yapmakta fayda var. Doğru çözüme ciddi bir kültür gerekiyor.  İnsan Sağlığı en önemlisi. Sağlam yapılmalıdır ama burada cami estetiği, adap ve edep, Cami kültürü,  cami kullanımı, cami sirkülasyonu da önemli konulardır. 

Fikret Demir: Cami’de Kullanılacak Mermerin Yoğunluğu Ya Da Halıların Standartı Gibi Standartlar Var mı? Oluşturuldu Mu?

Yüksek Mimar Mahmut Sami Kirazoğlu: Hepsinin ayrı ayrı özelliği var. Alnınızı secdeye sürdüğünüz zaman sizin polyesterden yapılan halı alnınızı tahriş ediyorsa bu yanlış bir şey. Malzemeyi seçim önemli, mümkün olduğunca sade yapılmalı. Uygulamada da restorasyonda da hatalar olabilir. Özellikle doğal malzeme mümkünse yün malzeme kullanılmasında fayda vardır. Camilerin her şeyin didik didik incelenmesi gerekiyor. 

Fikret Demir: Hüseyin bey,  81 ilin neredeyse tamamını geziyorsunuz. Dubaiye ve kabe’ye gittiniz. Sektörün tüm sorunlarına hakimsiniz bana göre. Cami Yapı Ekipmanları Sektörünün sorun başlıkları nelerdir?

Hüseyin Şahin: Diyanet İşleri Başkanlığı, Cami yapımında direkt müdahil olan bir kurum değildir. Sektörde yaklaşık 450’nin üzerinde insan ve firma var. Ama vergiye tabii 160’a yakın şahıs firması ya da kurumsal firmalar var. Camilerimize 400’ün üzerindeki insan ve firma, herkes Camilerimize iş yapıyor. Zaman zaman öyle camilerle karşılaştık ki Cami çok güzel dizayn edilmiş ancak Caminin içine seçilen ekipmanlar çok ucuza fiyatlarla seçilen ürünler seçildiği için firmanın nasıl, ne zaman ve nasıl iş yaptığı araştırılmadan yanlış ürün seçimi olabiliyor.

Firmaların kim olduğu, nerede ve nasıl iş yaptığı araştırılmadan ürünler seçiliyor. Diyanet İşleri Başkanlığımız bu tür organizasyonlara maddi değil manevi destekler veriyor. Yasal anlamda Diyanet İşlerinin farklı şekilde katkıda bulunma şansı yoktur.  İlçe müftülerimizden, il müftülerimizden ve mimarlarımızdan ve firmalarda ciddi manada destek alınmasını arzu ediyoruz.

Diyanet İşleri Başkanlığımız manevi anlamda sektöre ve fuarımıza cesaret ve daha kaliteli ürünlerin kullanılması için destek vermektedir.

Fikret Demir: Standartları ülke olarak örnek veriyorum almanya’daki devletteki herhangi bir organ mı belirliyor bu standartları? Ya da diyanet işleri gibi bir başkanlık mı belirliyor? Bu standartları kim belirliyor?

Hüseyin Şahin: Yurtdışında ben şuna çok şahit oldum, bir ürün gönderileceği zaman şartnameler gelir, şartnamelerle çalışılır, üretilip yurtdışına gönderilen ürünlerden numuneler alınarak standartlar belirlenir.

Yurtdışında dernekler ve kurumlar kendileri belirleyebiliyorlar, kaliteli ürünler nasıl olmalı diye teklifler alınıyor ve ürün kalite standartlarında olmadığında ürünü geri iade ediyorlar, giden üründe sıkıntı olduğunda parasını ödemiyorlar, aynen geri iade ediliyor ve firmaya ceza kesiliyor. Sonuna kadar kalite standartlarına uygun iş yapılmaya çalışılıyor.

Fikret Demir: Cami yapılırken alınacak malzemelerin kriterleri gibi bir kitapçık ya da yol haritası gibi yayın veriliyor mu?

Murat Alkan: Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Kur’an’ı Kerim Meali, Dini Eserleri, Hadis Kitapları var. Başkanlığın Ticareti firmaların oluşturacağı katalog ya da fiyatlandırma tarzı bir kriter kitapçığı yoktur. 

Yasal olarak Diyanet İşleri Başkanlığı standart belirleyen bir kuruluş değildir. İslam dininin İnanç, İbadet ve Ahlak esaslarıyla durumları insanlığa anlatmakla ilgili bir kuruluştur.

Rehberlik yapabiliriz ancak TSE gibi kalite standartı veren bir kuruluş değiliz. Bu tür kriterlerin belirlenmesi gereken bir kuruluş olmadığı, böyle bir boşluğun olduğu aşikardır. Bize düşen işini doğru yapılması gerektiğini anlatmaktır. 

Allah kim neyi en iyi yapıyorsa bunun en iyisinin yapmasını ister. Peygamber Efendimiz de işini doğru yapanı severdi.

Müslüman kişi de işini tam ve düzgün yapmalıdır. İleride olabilir ancak mevcut yasal çerçevede Cami yapımında seçilen yapı ve malzemelerdeki kriterlerin Diyanet İşleri Başkanlığı’nın belirlenmesini istemek yanlıştır. 

Türkiye’de 100’ün üzerinde üniversite, mimarlık ve inşaat fakülteleri var. Üniversitelerde ilim ve bilim üreten hocalarımız Cami Mimarisi diye hususi bir bölüm kurulsa ve Cami Mimarisine dönük isteğe bağlı olarak Cami Mimarisine yönelik yetiştirilse, Mimarların Diyanet İşler Başkanlığı bünyesinde şu anda yapılamayan yasal mevzuatlar dâhilince bu işleri bu mimarlar yapmaya başlasa güzel olmaz mı?

Çevre ve Şehircilik gibi yapısal standartların ve yapısal sorunlarla ilgili çözümlerde dâhil olabilecek bu kurumlar destek vermelidir. İmarla ilgili izin veren kurum belediyelerdir. Cami yapılırken ilk başvurulan merci İl ve İlçe müftülüğüdür.

Yüksek Mimar Mahmut Sami Kirazoğlu: Deprem konusunda sinografiye ve araştırmaya meraklı olduğum için Japonya’da seminer veren biriyim. Zemine iyi oturması, yüksek olmaması, büyüklük ve küçük kitlelerin dengeli olması gibi yapısal sorunları da var. Camiden anlamak için herkesin bu nüansı anlaması ve yansıtması gerekir.

Fikret Demir: Cami yapıları denetleniyor mu? Yasal süreçler nasıl ilerlemektedir?

Murat Alkan: Cami yapılarını denetleyen var, sektörü denetleyen yoktur. Bir derneğiniz, bir vakfınız Cami yaptırıyorsa ve denetime uygun yapılıyorsa hem mimari, hem yapı denetmenleri, hem de projesi vardır. Diğer binalardaki gibi uygulamalar aynıdır.Usulüne uygun yapılıyorsa hiçbir problem yoktur, kaçak yapılıyorsa problem vardır. Hiçbir yasal boşluk yoktur.

Hüseyin Şahin: Camilerimizde veya Kuran Kurslarımızda güzel bir şey yapıldığında Diyanet İşleri Başkanlığı yapıyor ancak hafif bir sıkıntıda Diyanet İşleri Başkanlığından kaynaklandığı görülüyordu. Ancak mimari açısında çözümün Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olduğu ortaya çıkmaktadır. Diyanet İşleri Başkanlığı, Maddi anlamda derneklerimizin ve camilerimizin sonuna kadar yanındadır.