Şeyh Zayed bin Sultan El Nayan cami, Birleşik Arap emirliklerinin başkenti Abu Dabi’de, 1996-2007 yılları arasında inşa edilmiştir. Mimar Yousef Abdelky tarafından tasarlanmıştır.
Şeyh Zayed Bin Sultan El Nayan cami; Maqta, Mussafah ve Seyh Zayed köprüleri arasında stratejik bir alanda inşaa edilmiştir. İç ve dış mekânda toplamda 40bin 960 kişinin ibadetine olanak vermektedir. Birleşik Arap Emirlikleri devlet başkanı Şeyh Zayed Bin Sultan El Nayan tarafından 1996 yılında başlatılan bu proje, 2004 yılında ölümünden sonra adını almıştır. Şeyhin naaşı da cami alanındaki anıt mezara defnedilmiştir.
Cami çok sade ve estetik ayrıntılarla inşa edilmiştir. Yapımında Dünya'nın çeşitli ülkelerinden getirtilmiş malzemeler kullanılmıştır. Sade ve doğal olsa da yapımı için en pahalı en nadidede parçalar getirtilmiştir.
İç ve dış mekân, üstleri irili ufaklı 82 adet Arap mimari kubbe formu ile örtülmüştür. İç mekânı örten üç büyük kubbeden merkezdekinin çapı 32.80 m. olup, kubbe yüksekliği içeriden 70.0 m., dışarıdan 87.0 m.’dir. Yapı, iç mekânda 96, dış mekânda 1048 adet kolon tarafından taşınmaktadır. Kompleksin dört köşesinde 107 m. yüksekliğinde dört adet üç şerefeli minare bulunmaktadır.
Mimarisi ve İslam sanat üsluplarına ilişkin tarihsel birikimin tek bir eserde ustaca sergilenebilmiş olması yapıya ayrı bir değer katmaktadır.
Yapıya üstü küçük kubbelerle oluşturulmuş, çifte kolonlarla taşınan kemerlerle oluşturulmuş çepeçevre revaklı süslü büyük bir ana avlu yoluyla kuzey yönünden girilmektedir. Avluda caminin görkemli görüntüsü algılanarak yapılan uzunca bir yürüyüşten sonra, üstü büyük bir kubbeyle taçlandırılmış revaklı büyük bir giriş bölümüne ulaşılmaktadır.
Bunun yanı sıra giriş bölümünün iç ve dış mekânlarındaki duvarlar yer yer değişik İslam kültürü tezyinatı bulunan çini panolarla süslenmiştir. Bunlardan 80 adedi el yapımı İznik çinileri ile süslenmiş panolardır. Panoların bir kısmı İznik Vakıf Çinileri tarafından üretilmiştir ve bazıları hattat Hasan Çelebi tarafından tasarlanmıştır.
İlk girişte tam karşıda yer almakta olan Mihrap, mermer üzerine 24 ayar altın kakma yivlerle süslenmiş bir bölüm olup, arka kısmı görevli imamların hazırlık mekânı olarak tasarlanmış ve tüm yapı göz önünde alındığında oldukça alçakgönüllü bir dekoratif görüntü arz etmektedir. Bunun hemen yanında olağanüstü incelikle oyma çiçek motifleri işlenmiş ahşap bir minber bulunmaktadır.
İç mekândaki her bir kubbenin ortasından her biri Alman yapımı, 24 ayar altınla kaplı, Swarovski kristali ile üretilmiş ve çok değerli taşlarla süslü üç büyük avize bulunmaktadır. Orta mekânı süsleyen avize dünyanın en büyük avizesi olup, çapı 10 m., yüksekliği 15 m. ve ağırlığı 9 ton’dur. Muhtelif yerlere konulmuş büyük plazma ekranlarla verilen vaazların her yerden izlenmesi mümkün kılınmıştır. Yapıda aydınlatma ve iklimlendirme sistemi ustalıkla gizlenmiş ve tümüyle işlevsel olarak tasarlanmıştır. Caminin dış çevresinde bulunan aydınlatma kuleleri de oldukça ilginçtir.