Kalem işi tasarımında tarihi eserlere ve günümüz mimarisine, profesyonel ve yenilikçi kadromuzla hizmet vermeye devam ederek, tarihten aldığımız değerleri ilkeli bir yaklaşımla sentezleyip, dünü ve bugünü kaliteden ödün vermeden buluşturuyoruz.

Adem Bey Merhaba, firmanızı ve çalışmalarınızı tanıyabilir miyiz?

Tezyinat Sanat Hizmetleri 2005 yılında Nakkaş Adem Turan tarafından kurulmuştur. Tezyinat Sanat Hizmetleri kurulduğu günden itibaren her geçen gün kendini geliştirmeye azimle devam ederek sektörün öncülerinden olmayı ve gelecek kuşaklara doğru ve güzel eserler bırakmayı hedeflemektedir.

Yeni çalışmalarınız nelerdir? Dijitalleşme çalışmalarınıza nasıl yansıdı?

Değişen teknoloji ile birlikte projelerimizi 2 ve 3 boyutlu olarak dijital ortamda projelendirip daha iyisini ve daha güzelini yapmak adına faydalanmaktayız.

Sizce sektörde yapılan işlerde nelerin değişmesi gereklidir?

Sektör içerisinde karşılaştığımız en büyük zorluk bilinçsizce yapılan kötü örneklerdir.  Özellikle  Cami Dernekleri tarafından karşımıza çıkartılarak güzel diye sunulması ve talep edilmesidir. Hâlbuki bizim işimiz hat tezhip ve iç mimarlıkla doğrudan bağlantılı bir sanattır. Hem bedenen hem de aklen aylarca emek harcayarak ortaya çıkartmış olduğumuz yeni çalışmalarımızı taklit eden meslektaşlarımız var. Doğru taklit edebilseler yine sıkıntı yok, fakat maalesef çalışmalar çok kötü taklit ediliyor. Yani asıl sorun hem iş yaptıranlar hem de iş yapanlar daha çok araştırma yapıp bu mesleğin sadece boyacılıktan ibaret olmadığını yapılan işin birçok sanat dalıyla beraber icra edilen çok önemli bir sanat dalı olduğunu anlamaları gerekmektedir.

Cami süslemelerinin işleyiş süreci hakkında bilgi alabilir miyiz?

Öncelikle her camii bulunduğu bölgeye ve yüzölçümüne göre farklılık göstereceğinden her camii için ayrı projelendirme yapılmalıdır. Bunun içinde bu projelendirme günümüz teknolojisi ile beraber hareket eder hale getirilmiştir. Dijital ortamda hazırlanacak projeler kimi zaman 1 ay gibi bir süre de tamamlanırken, bu süre camiinin yüzölçümüne göre 6 ayı da bulabilir. Camii süslemelerinde uygulanacak projenin her yönüyle uygunluğu kabul görmesinin ardından kalem işi ve altın varak uygulamasına geçilir. Ancak bu kalem işi ve altın varak çalışmalarına geçilmeden uygulama yapılacak olan bölgelerinde hazır hale getirilmesi gerekmektedir. Camii süslemelerinin işleyiş sürecine göre altın varak ve kalem işi için alt zemin çalışmaları yapılmalıdır. Bu işin en önemli kısımlarından biri de alt zemin çalışmalarının doğru bir şekilde ve usta eller tarafından yapılması gerekliliğidir.

Tezhipte kullanılan motifler nelerdir?

Tezhibin ana teması desendir. Deseni de oluşturan motiflerdir. Motiflerin zenginliği ve çeşitliliği dekoratif sanatlarımızın yüzyıllar boyunca ileri bir düzeye ulaşmasını sağlamıştır. Türk sanatçılar bütün yaratıcı güçlerini süsleme alanında yoğunlaştırarak aşırı derecede doğadan soyutlamaya ve stilizasyona yönelmişlerdir. Doğayı hiç değiştirmeden taklit etmek yerine, onu üsluplaştırmayı uygun görmüşlerdir. Tezhipte en çok kullanılan motifler şunlardır:

Rumi: Sözlük anlamı Anadolulu demektir. Eski devirlerde Iran yaylalarına kadar uzanan bütün Anadolu topraklarına Diyar-ı Rum denirdi. XI yüzyılda Selçuklu Türkleri tarafından kullanılarak süsleme sanatına sokulan ruminin tavşan, balık, kurt, kuş gibi hayvanlı motiflerinden stilize edilerek yaratılmış olduğu görülür.

Sarılma rumi: Picîde rumi de denir. Sözcük Farsça olup kendi içine sarılma, bükülme anlamındadır.

Sencide rumi: Yerine yakıştırılarak veya düşünülerek çizilmiş anlamına gelir.

Hurda rumi: Büyük olarak çizilmiş olan rumilerin İç tarafı daha küçük rumilerle bezenmiş olursa buna hurda rumi denir.

Ortabağ rumi: Rumi çizimleri sırasında bir noktada toplanıp, o noktadan tekrar ikiye ayrılarak bölünen noktalara konan rumiye denir. Rumi bağlantı görevi yaptığı için ortabağ ismi verilmiştir.

Üç iplik rumi: Üç ruminin birbiri içinden geçerek zarif bir dolaşım görüntüsü veren çeşididir.

Ayırma rumi: Bu en çok kullanılan bir rumi çeşidi olup bölümleri ve paftaları birbirinden ayırmak için kullanılır.

Hatai (Hatayi): Kaynağı belli olmayacak kadar stilize edilmiş çiçek ve yapraklardan oluşan desene denir.

Berk (Yaprak): Daha az stilize edilmiş olup yaprak sayısına göre değişik isimler almaktadır. Üç yaprak olana “Seberk” beş yapraklı olana “Pençberk” denir.

Bordürler ve Geçmeler: Zincirleme halkaların birbiri içinden geçerek devamı ile oluşan bir süsleme çeşididir.

Münhani: El yazması kitap süslemesinde XI. yüzyıl ile XV. yüzyıl arasında çok sık kullanılan bir desen çeşididir.

Bulutlar: Gökyüzündeki su buharı birikintilerinin çeşitli şekillerdeki görüntülerinden esinlenerek ve bu görüntüler stilize edilerek çizilmiş şekillerdir.

Geometrik Motifler: Geometrik motifler Türk süsleme sanatında önemli bir yer tutar. Özellikle Selçuklu döneminde geometrik süsleme çok yaygındır.

Natüralist Bitki Motifleri: XVI. yüzyılın ilk yarısından başlayarak XVII. yüzyıl sonlarına kadar çok kullanılmış olan natüralist bitki motifleri lâle, gül, karanfil, sümbül, menekşe, nergis, hasekiküpesi gibi çiçekler, bahar dalları ve selvi ağacı, asma yaprakları gibi bitkiler yeni bir üslûp yaratmıştır.

Şukufe Tarzı: XVIII. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun Batı’ya açılmasıyla birlikte her şeyde olduğu gibi süsleme sanatlarında da Batı’nın Barok, Rokoko-Ampir üslupları Türk süsleme sanatını etkilemiş “Türk Rokokosu” adı verilen yeni bir üslûbun doğmasına sebep olmuştur.

Rozetler: Daire şeklinde olan bu motiflerin bazı sembolik anlamları da vardır. Her çeşit süslemede çok yaygın olarak kullanılan rozet motifinin zenginliği dikkati çeker. Özellikle kitap tezyinatında gülce, nokta, hizip gülü gibi isimler olarak kullanılmıştır.

Şemseler: Farsça güneş kelimesinden gelen oval formlardan oluşan bu motiflerin çok değişik çeşitleri cilt kapaklarında kullanılmıştır. XV. yüzyılda tezhip sanatında da en güzel örneklerine rastlanmaktadır.

Köşelikler: Sayfaların köşelerinde ya da dikdörtgen şeklinde bezenmiş yüzeylerin köşelerindeki üçgen formlara denir. İçleri bezenerek bu köşe boşluklar doldurulmuştur.

Alıklık: Bezemenin yapıldığı sayfanın üst ve orta kısmında yer alan bölüme denir. Yapıldıkları devirlere göre taç, tepelik gibi isimler alır.

Panolar: Belirli formlar içinde bezenmiş kısımların bir bütün içinde oluşturduğu kompozisyonun parçalarına denir. Koltuk, köşelik vb. isimler alır.

Mesleğinizi seçenlere tavsiyeleriniz nelerdir?

Mesleğimizi seçecek olanlara önerimiz, sanat ve kaliteden ödün vermeden mesleğin ve sanatın getirdiği sorumlulukları her zaman ön planda tutarak yollarına sabırla ve azimle devam etmeleridir.

Cami Dergisi ve çalışmaları hakkında görüşlerinizi alabilir miyiz?

Cami Dergisi oldukça başarılı işler yürütmektedir ve bence sektörümüzün olmazsa olmazları arasındadır.

Adem Bey, değerli röportajınız için teşekkür eder, Cami Dergisi olarak çalışmalarınızda başarılarınızın devamını dileriz.