Sümbül Efendi Camii

Fatih , Kocamustafapaşa semtinde bulunan Eserin aslı , Hosios Andreas Manastır kilisesidir. 1284 yılında VIII. Mikheal in yeğeni Teoddora tarafından kızlar manastırı kurularak Hosios Andreos kilisesi yaptırılmıştır. İstanbul’un fethinden sonra harap halde bulunan kilise II. Bâyezid’in Veziriâzamı Koca Mustafa Paşa tarafından H.895 / M. 1489 tarihinde câmiye çevrilmiş , yanına medrese , han kâh , imâret , hamam ve çeşme yaptırılıp bir külliye haline getirilerek manastır havasından kurtarılmıştır. Tamamen Türk mîmârisi üslûbunda bir merkezi kubbe yapılarak , kuzey ve güneyden iki yarım kubbe ile desteklenmiş , dış duvarlar Türk üslûbunda bir kılıf içine alınmıştır. Böylece bir çok sütunlu son cemâat yeri eklenen eski kilise tamamen Türk hüviyetine büründürülmüştür. . Mabet , câmiye tahvil edildiğinde batıdaki girişi kapatılarak , bugün son cemâat yerine açılan kapılardan önce sağ , sonra da soldaki kapı açılarak giriş sağlanmıştır. Daha önce iptal edilen batı kapısı yerine , kaidesi sekiz cepheli olan minaresi yerleştirilmiştir. Sekizinci kenarı mâbede yapıştırılıp buradan da minareye giriş kapsı açılmıştır. Minare kürsüsü istalâktit başlıklı ve sivri kemerli panolarla süslenmiştir. Pabuç boyu biraz uzun fakat basık ve az rölyefli baklavalı , şerefesi ise yapraklı , sarkıtmalı , korkuluk ise taştan şebekelidir. Bu minarenin tarihi bir kıymeti de , Osmanlıda minarelerde kandil yakma adetinin ilk bu camiinin minaresinde başlamasıdır. Mâbedin sağdaki kapısı üzerinde bulunan H.895/M.1489 tarihli Arapça kitabe Şeyhülislâm Efdal Zâde Seyiid Hamîdüddin’in eseridir.
MİMARİ YAPISI :
Kitâbe “ İnne fi ahdi devletis Sultân. Bâyezid Muzafferil – âlâ ” diye başlamaktadır. Sol kapı üzerindeki kitâbe ise II. Bâyezid’in Defterdârı , Tarihçi İdris-i Bitlisî’nindir. Ekmekçi Zâde Ahmet Paşa ( H. 1026 / M. 1617 ) câmiin sağ tarafında bir bölüm ilâve ettirmesiyle minare ortada kalmıştır. Bugün ise bu bölüm Hanımlar Kısmı olarak kullanılmaktadır. Câminin son cemâat yerini de Şeyhülislâm Veliyyüddin Efendi inşâ ettirmiş olup beş küçük kubbe ile örtülmüştür. Yine Veliyyüddün Efendi kapının sağ tarafındaki muvakkit hâne ile câminin sol tarafındaki türbeyi kendisi için yaptırmış olup , burada kızı Safiyye Hanım yatmaktadır. Câmiin sağında mermer işleme kaplı ve kubbeli bir sebil bulunmakta olup , içinde faal olmayan bir kuyu mevcuttur.
DİĞER BİLGİLER :
Camiin içinde Bizans mimârî tarzı hissedilmekle beraber , dış görünümü tamamen Osmanlı Türk unsurlarıyla benzenmiş. Son cemâat yeri ,minare , mâbedin dışının taş kaplaması , içerindeki mîhrap şadırvan , medrese ve müştemilâtıyla tam bir Osmanlı külliyesidir. Bir imam-hatip ve iki müezzin-kayyımı bulunan camiide Vakit namazlarında 100-150, Cuma namazlarında ise 600-700 civarında cemaati bulunmaktadır. Meşrutaları